Ülkemizde geniş bir alanı etkileyen zelzelenin çocuklardaki tesirleri ve çocuklara zelzelenin nasıl anlatılması gerektiği konusunda, Konya Ticaret Odası (KTO) Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın açıklama yaptı.

KTO Karatay Üniversitesi Sıhhat Bilimleri Yüksekokulu Çocuk Gelişimi Kısım Lideri Doç. Dr. Hatice Yalçın; “Depremi yaşayan ya da en sevdiği insanların sarsıntı bölgesinde sıkıntı durumda olduğunu öğrenen bir çocukta itimat duygusu ziyan görür ve çabucak fark edilemeyen lakin sonuçları ağır olan travma sonrası gerilim bozukluğu belirtileri oluşabilir. Çocuklar en çok ‘deprem sonrası belirsizliklerden’ korkar.  Kimi çocuklarda sarsıntı sonrası duygusal tesirler kalıcı olur ve yetişkinlik hayatına kadar panik atak belirtileriyle sürebilir, çocuğu gözlemlemek önemlidir” dedi.

“Küçük Yaştaki Çocuklar Sarsıntısı Kavrayamazlar”

Özellikle küçük yaştaki çocukların şimdi sarsıntısı kavrayamadıkları için etraflarındaki yetişkinlerin reaksiyonlarını izleyip taklit edeceklerini hatırlatan Yalçın; “Çocuklar, etrafta çok gerginlik ve ağır dertli yansılar görürse ya da zelzele nedeniyle anne-baba karamsar bir hale bürünürse, sarsıntıdan daha fazla etkilenirler. Çocuklar anne babalarının vücut dilini çok uygun okurlar; şayet onlar sakin ve tahlil odaklı davranıyorlarsa çocuk sarsıntı endişeleriyle daha kolay baş edebilir” tabirlerini kullandı.

Yalçın, çocuklar için inanç hissinin en temel duygusal muhtaçlık olduğunu da vurguladı. “Çocuklara zelzele ile ilgili yanlış bilgiler verildiğinde çocuklarda suçluluk, içe kapanma ve inanç hissinde zedelenme olacaktır” biçiminde konuştu.

Çocuklara Sarsıntı ile İlgili Neler Söylenebilir?

Yalçın “Çocuğun göz hizasına inerek, elleri tutularak yahut sırtı sıvazlanarak ‘senin yanındayız, birlikteyiz, yanımızda güvendesin, seni seviyoruz, zelzelesi yaşayan yakınlarımız için elimizden geleni yapacağız’ üzere cümleler söylenmelidir. Ayrıyeten ‘haklısın, hepimiz çok korktuk lakin biz inançtayız ve zelzele bölgesindeki tanıdıklarımız da inançta olacaklar, tüm tedbirler alınıyor’ demek, çocukta itimat hissini pekiştirecektir” dedi.

Deprem sonrasında çocuğun, en çok birlikte oynadığı bireylerin vücut lisanının ve samimi sevincinin de farkına vardığını, çocuk kaç yaşında olursa olsun zelzeleden sonra farkındalığının ve dikkatinin arttığını hatırlatan Yalçın; “Eğer çocuk isterse fotoğraf çizmesi ve zelzeleyle ilgili hislerini yazması istenebilir” teklifinde bulundu.

Depremden sonraki birinci birkaç hafta çocukların gelecekle ilgili ağır tasalar yaşayacağını da vurgulayan Yalçın; “Deprem sonrasında yakın toplumsal etrafının ilgisi çocuğu rahatlatır. Lakin kimi korku belirtileri daima devam edebileceğinden, makul aralıklarla çocuğun desteklenmeye devam edilmesi hayli kıymetlidir. Hislerini anlatmasını sağlamak, çocuk için rahatlatıcı olacaktır. Sarsıntı üzere bir afetten sonra küçük çocuklar daima soru sorarlar. Aslında bu yaşadıkları kayıplara mana verme gayreti ve bir nevi baş çalışmasıdır. Her sorusuna karşılık verilmeli, karşılık bilinmiyorsa öğrenip ona anlatılacağı söylenmelidir. Geçiştirilmemelidir” diye konuştu.

Deprem ile İlgili Çocuğa Neler Asla Söylenmemelidir?

Yalçın, çocuğa inanç veren bir tavır sergilemenin çocuğun yaşayabileceği olumsuz hisleri ortadan kaldıracağını belirterek; “Deprem nedeniyle aslında ağır korku yaşayan çocuğa ‘İnsanlar makûs olduğu için sarsıntıyla cezalandırılıyor’ yahut ‘Dünyanın sonu geldi’ üzere tasaları artıran cümleler söylenmemelidir. Bu durumda çocuk kendisinin de berbat bir davranış yaptığında cezalandırılacağına dair ağır inanç yaşar. Birebir biçimde ‘Bak işte, burada da zelzele olabilir, biz ölebiliriz, söylediklerimi yap, bizi üzme’ diye konuşulmamalıdır. Çocuğu gereksiz yere kaygılandıran bu tavır, çocuğun kaygılarını artırır ve yetişkinlik periyoduna kadar devam eden takıntılara yol açar. Çocuğun özyeterliliğini azaltacağından ötürü, ‘Şunu hissedeceksin, şunu yap’ formunda ne yapacağını söyleyen emrivaki cümleler söylenmemelidir” dedi.

Deprem Sonrası Duygusal Dayanak İçin Ne Yapılabilir?

Yalçın; “Depremde onlarca insan evsiz kalır ya da vefat eder. Lakin binlerce kişi ve en çok çocuklar da onlar kadar etkilenir. Her bireye bir uzman yardımının götürülebilmesi zordur fakat travmatik gerilimle ilgili bilgi veren, tedavi rasyonelini anlatan, kendi kendini değerlendirmesi için de minik ölçekler içeren teklifler sunan dokümanlar hazırlanabilir. Diğer çocuklarla oyun oynayabileceği oyun alanlarına götürülmeli, oyun için vakit oluşturulmalıdır. Zelzele öncesindeki evvelce var olan ömür sistemi nasıl ise uyku saati ve rutinleri, yemek alışkanlıkları üzere zelzele sonrasında emsal bir nizam oluşturulmalıdır. Böylelikle çocuğun baş etmesi ve ahengi kolaylaşır” diyerek deprem ile ilgili uzmanların yapabileceği takviye konusuna da dikkat çekti.

Kaynak: (BYZHA) – Beyaz Haber Ajansı